Ticari işletmeler ihtiyaçlarına göre kimi zaman kullanacakları malı satın almak yerine kiralamayı tercih eder. Bu da, finansal kiralama ihtiyacını doğurur. Finansal kiralama (leasing) işleminin gerçekleşmesi birtakım prosedürlere bağlıdır. Bu prosedürler ile tarafların hakları ve sorumlulukları güvence altına alınır.
Finansal Kiralama (Leasing) Nedir?
Finansal kiralama, yatırım malı olarak kullanılan bir aracın sözleşme süresi boyunca leasing şirketi tarafından belirlenen kira karşılığında kiracının kullanım hakkı elde etmesine vesile olan bir finansman yöntemidir. Bu yatırım araçları; inşaat makineleri, endüstriyel makineler, fabrikalar gibi araçlar olabilir. Finansal kiralama yöntemi ile firmalar, masraflarını kontrol altına alarak sermayelerinin yanında ihtiyaçlarını da karşılayabilir. Ayrıca bu yöntem sayesinde işletmeye ait verimlilik ve kâr oranları artırılabilir. Finansal kiralama ile sözleşme süresi boyunca mülkiyet leasing şirketinde, kullanım hakkı ise kiracıdadır.
Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmesi Nasıl Yapılır?
Finansal kiralama sözleşmesi şeklen bazı şartlara tabidir. Bu şartlar aşağıdaki gibidir:
- Finansal kiralama sözleşmesi, kiralayan ve kiracı arasında yazılı olarak yapılan bir sözleşmedir. Sözleşmede taraflar, kiralanacak olan mal, kefiller, kiranın bedeli, tarafların borç ve yükümlülükleri gibi temel bilgiler bulunur.
- Sözleşme mutlaka noterde düzenlenir. Söz konusu mal taşınır bir mal ise kiracıya ait ikametgah adresinin bulunduğu noterde özel sicile tescil ettirilir. Sözleşmeye konu olan malın taşınmaz olması halinde, taşınmazın yer aldığı tapu kütüğünün beyanlar hanesine şerh edilmesi gerekir. Şerhin olmaması sözleşmeyi geçersiz kılar.
- Sözleşme yapılırken taraflardan biri mutlaka anonim şirket olmalıdır.
- Finansal kiralama sözleşmesi en az 4 yıl süre ile yapılabilir. Bu sürenin altında bir leasing sözleşmesinin yapılabilmesi için Hazine Müsteşarlığı’nca belirlenmiş olan bazı sabit kıymetlerin söz konusu olması gerekir.
- Sözleşme sona erdiğinde kiralanan mal, kiracının sorumluluğundan çıkar ve kiracının kullanım hakkı son bulur. Ancak, bazen süre sonlandığında kiracıya malın alım hakkı tanınabilir. Bu gibi durumlar genelde sözleşmede belirtilir.
- Finansal kiralama şirketi, sözleşmesi yapılan malı kiralamadan önce muhakkak sigorta yapmalıdır. Sigortası yapılan malın aylık prim ödemelerinden kiracı sorumlu olur.
- Kiracı, sözleşmenin konusu olan malı bir alt sözleşme ile başkasına kiralayamaz ya da herhangi bir şekilde kullandıramaz. Bu, ancak kiracı ile kiralayan arasında yapılan finansal kiralama sözleşmesinde söz konusu hale gelmesi durumunda yapılabilir. Sözleşmede buna izin veren bir ibare bulunmadığı sürece kiracı, malı üçüncü kişilere devredemez.
Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmesinde Kiracının Hak ve Borçları Nelerdir?
- Kiracı, sözleşmeye konu olan malın kira bedelini ödeme sorumluluğundadır. Kira ödeme periyotları sözleşmede belirtilen zamanda olur.
- Sözleşme süresi boyunca kiracı, mal üzerinde söz sahibidir. Sözleşmenin amacına hizmet edecek şekilde her türlü faydayı sağlama hakkına sahip olur.
- Kiracı, sözleşmeye konu olan malı gereğine uygun olarak, özenle kullanmalıdır.
- Kiracı, sözleşme süresince kiraladığı malın her türlü bakımından sorumludur. Buna aksi bir hüküm söz konusu değilse kiracı bu yükümlülüğü yerine getirmek zorundadır.
- Malın zorunlu sigortasına ait primlerden kiracı sorumludur. Sigorta işlemlerinden sorumlu olan taraf sözleşmede belirtilir.
- Sözleşmenin geçerli olduğu süre içerisinde malın hasar görmesi halinde sigortanın karşılamadığı miktardan kiracı sorumludur.
- Kiracının tercihi ile üçüncü kişiden sağlanan malın kusurlu olması halinde kiralayan taraf sorumlu tutulamaz.
- Kiralanan malın mülkiyeti, kiralayan tarafa aittir. Sözleşmede kiracının satın alma hakkına dair bir düzenleme yapmaları halinde sözleşme sonlandığında malın mülkiyeti kiracıya geçebilir.
- Kiracılık sıfatını ya da sözleşmeden doğan hak ve sorumluluklarını kiracı, kiralayandan yazılı izin alarak devredebilir.
Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmesinde Kiralayanın Hak ve Borçları Nelerdir?
- Finansal kiralama sözleşmesi ile malı kiralayan taraf, malın sorumluluğunu kiracıya devreder. Malın, sözleşmenin yapıldığı tarihten itibaren en geç iki yıl içerisinde kiracıya devri zorunludur.
- Malı kiralayan, malın satıcısı ya da imalatçısı ile sözleşme yapmadığından mal kiracıya teslim edilemezse Borçlar Kanunu’nda yer alan borçların ifa edilmemesi halinde karşı tarafında haklarını düzenleyen hükümler uygulanır.
- Sözleşmede belirtilmesi koşulu ile kiracıya malı satın alma hakkı tanınabilir. Sözleşmenin bu şekilde düzenlenmesi ve kiracıya tebligat yapılması şartıyla, kiracının satın alma hakkının otuz gün içinde kullanılmaması ve malın kiralayana iade edilmemesi halinde, kiralayan tek taraflı olarak malın mülkiyetinin kiracıya devriyle ilgili her türlü işlemi yapma hakkına sahiptir.
- Kiralayan, sözleşmede herhangi bir ibare geçmemesi halinde malın mülkiyetini üçüncü kişiye devredemez. Sözleşmede böyle bir ibarenin bulunması halinde ise devir işlemi ancak başka bir kiralayana devredilir.
Finansal Kiralama Sözleşmesi Örneği
Finansal kiralama, diğer adıyla leasing sözleşmesi, yukarıda bahsi geçen yükümlülükler doğrultusunda söz konusu taraflar arasında gerçekleşir. Finansal kiralama sözleşmesine örnek teşkil etmesi açısından Yapı Kredi’ye ait finansal kiralama sözleşmesi örneğini inceleyerek sözleşme şekline dair daha ayrıntılı fikir edinebilirsin